Τα ινομυώματα αποτελούν μη κακοήθεις όγκους που σχηματίζονται στο μυϊκό στρώμα της μήτρας και παρατηρούνται συχνότερα σε γυναίκες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία.
Στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προκαλούν συμπτώματα, όμως δεν είναι σπάνιο να εμφανιστούν ενοχλήσεις όπως έντονη αιμορραγία κατά την περίοδο, πόνος στην πύελο ή δυσκολίες στη σύλληψη.
Δεν είναι όλες οι περιπτώσεις ίδιες – γι’ αυτό και η σωστή διάγνωση, σε συνδυασμό με τακτικό γυναικολογικό έλεγχο, παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιλογή της κατάλληλης αντιμετώπισης.
Από τη συντηρητική παρακολούθηση μέχρι τις πιο σύγχρονες επεμβατικές λύσεις, υπάρχουν πολλές επιλογές, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε γυναίκας.
Τύποι Ινομυωμάτων
Τα ινομυώματα ταξινομούνται ανάλογα με το σημείο στο οποίο αναπτύσσονται μέσα ή γύρω από τη μήτρα.
Ο εντοπισμός τους παίζει σημαντικό ρόλο τόσο στα συμπτώματα που προκαλούν όσο και στην επιλογή της θεραπευτικής προσέγγισης.
1. Ενδοτοιχωματικά
Είναι τα πιο συνηθισμένα και εντοπίζονται μέσα στο μυϊκό τοίχωμα της μήτρας.
Συχνά προκαλούν βαριά εμμηνόρροια, πόνο ή αίσθημα πίεσης στην κοιλιά.
2. Υπορογόνια
Αναπτύσσονται προς τα έξω, κάτω από την εξωτερική επιφάνεια της μήτρας.
Τείνουν να προκαλούν λιγότερα εμμηνορροϊκά προβλήματα, αλλά μπορεί να πιέζουν γειτονικά όργανα, όπως η ουροδόχος κύστη ή το έντερο.
3. Υποβλεννογόνια
Αυτά τα ινομυώματα αναπτύσσονται προς το εσωτερικό της μήτρας, μέσα στην ενδομητρική κοιλότητα, και είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν έντονες αιμορραγίες ή προβλήματα γονιμότητας.
4. Μισχωτά
Βρίσκονται προσαρτημένα στη μήτρα με ένα λεπτό «μίσχο».
Αν περιστραφούν, μπορεί να προκαλέσουν έντονο πόνο και χρειάζονται άμεση ιατρική αξιολόγηση.
Ποια είναι τα πιο συχνά συμπτώματα
Τα ινομυώματα δεν προκαλούν πάντα ενοχλήσεις — σε πολλές περιπτώσεις ανακαλύπτονται τυχαία, κατά τη διάρκεια ενός προληπτικού υπερηχογραφήματος.
Όταν όμως συνοδεύονται από συμπτώματα, αυτά συνδέονται κυρίως με το μέγεθος, τον αριθμό και τη θέση των ινομυωμάτων μέσα ή γύρω από τη μήτρα.
Τα πιο συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
- Έντονη αιμορραγία περιόδου (μηνορραγία): Μπορεί να συνοδεύεται από πήγματα αίματος και να διαρκεί περισσότερες ημέρες απ’ ό,τι συνήθως.
- Ακανόνιστος κύκλος: Οι περίοδοι μπορεί να είναι πιο συχνές ή απρόβλεπτες.
- Αίσθημα πίεσης στην ουροδόχο κύστη ή το έντερο: Ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση, τα ινομυώματα μπορεί να προκαλέσουν συχνοουρία ή δυσκοιλιότητα.
- Πυελικός ή κοιλιακός πόνος: Από αίσθημα βάρους έως και οξύ πόνο, ειδικά αν υπάρχει ταχεία αύξηση μεγέθους.
- Πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή (δυσπαρεύνια): Ιδιαίτερα όταν το ινομύωμα εντοπίζεται κοντά στον τράχηλο.
- Δυσκολία στη σύλληψη / υπογονιμότητα: Ορισμένοι τύποι ινομυωμάτων, ιδίως τα υποβλεννογόνια, μπορούν να είναι αιτία υπογονιμότητας, να επηρεάσουν την εμφύτευση ή τη φυσιολογική ανάπτυξη της εγκυμοσύνης.
Πώς γίνεται η διάγνωση
Η διάγνωση των ινομυωμάτων βασίζεται σε μια συνδυαστική προσέγγιση, η οποία ξεκινά από τη σωστή καταγραφή συμπτωμάτων και φτάνει έως πιο εξειδικευμένες απεικονιστικές εξετάσεις όταν χρειάζεται.
1. Λήψη ιατρικού ιστορικού
Ο γιατρός συλλέγει πληροφορίες για τη διάρκεια, ένταση και συχνότητα των συμπτωμάτων, αλλά και για πιθανά προβλήματα γονιμότητας ή κληρονομικότητα.
2. Γυναικολογική εξέταση
Κατά την κλινική εξέταση, ο γυναικολόγος μπορεί να ψηλαφήσει τη μήτρα και να διαπιστώσει αλλοιώσεις στο μέγεθος ή τη μορφολογία της.
3. Υπερηχογράφημα μήτρας (συνήθως κολπικό)
Το κολπικό υπερηχογράφημα αποτελεί την πρώτη απεικονιστική μέθοδο που χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό και την εκτίμηση των ινομυωμάτων.
Παρέχει πληροφορίες για το μέγεθος, τον αριθμό και τη θέση τους.
4. Μαγνητική τομογραφία (MRI)
Όταν η απεικόνιση δεν είναι επαρκής με το υπερηχογράφημα ή όταν απαιτείται λεπτομερής προεγχειρητικός σχεδιασμός, μπορεί να ζητηθεί μαγνητική τομογραφία για ακριβέστερη εκτίμηση.
5. Διαγνωστική υστεροσκόπηση
Χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν ενδείξεις για υποβλεννογόνιο ινομύωμα.
Μέσω ενός μικρού ενδοσκοπίου, ο γιατρός μπορεί να εξετάσει απευθείας το εσωτερικό της μήτρας και, αν χρειάζεται, να πάρει δείγμα ή να αφαιρέσει το ινομύωμα.
Πώς αντιμετωπίζονται τα ινομυώματα
Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας για τα ινομυώματα εξαρτάται από παράγοντες όπως η ηλικία, το μέγεθος και η θέση των ινομυωμάτων, η επιθυμία για μελλοντική εγκυμοσύνη και η ένταση των συμπτωμάτων.
Σε πολλές περιπτώσεις, δεν απαιτείται άμεση παρέμβαση — μόνο παρακολούθηση.
Συντηρητική προσέγγιση
Όταν τα ινομυώματα δεν προκαλούν έντονα συμπτώματα ή δεν επηρεάζουν τη γονιμότητα, συστήνεται τακτικός γυναικολογικός έλεγχος ανά 6–12 μήνες, με υπερηχογράφημα και κλινική αξιολόγηση.
Για ήπια συμπτώματα, όπως πόνος ή μικρές αιμορραγίες, μπορεί να χρησιμοποιηθούν:
- Αναλγητικά (παρακεταμόλη, ΜΣΑΦ).
- Σκευάσματα σιδήρου σε περιπτώσεις σιδηροπενικής αναιμίας λόγω αιμορραγίας.
Φαρμακευτική αγωγή
Η φαρμακευτική προσέγγιση στοχεύει στη ρύθμιση των ορμονών ώστε να περιοριστεί η ανάπτυξη των ινομυωμάτων και να μειωθούν τα συμπτώματα:
- Αντισυλληπτικά χάπια: μειώνουν τη ροή της περιόδου και ανακουφίζουν από πόνο.
- Ανάλογα GnRH: προκαλούν προσωρινή “τεχνητή εμμηνόπαυση” ώστε να μειωθεί το μέγεθος των ινομυωμάτων (βραχυπρόθεσμη λύση).
- Προγεσταγόνα ή ενδομήτριες συσκευές με ορμόνες (π.χ. Mirena).
Μη επεμβατικές τεχνικές
Μια εξειδικευμένη επιλογή είναι ο:
- Εμβολισμός των μητριαίων αρτηριών, διαδικασία κατά την οποία εμποδίζεται η αιμάτωση του ινομυώματος, προκαλώντας σταδιακή συρρίκνωση. Κατάλληλη για γυναίκες που δεν σχεδιάζουν εγκυμοσύνη.
Χειρουργική θεραπεία
Σε πιο προχωρημένες περιπτώσεις ή όταν υπάρχει έντονη συμπτωματολογία:
- Μυομεκτομή: αφαίρεση των ινομυωμάτων με διατήρηση της μήτρας – ιδανική για γυναίκες που επιθυμούν εγκυμοσύνη.
- Υστερεκτομή: πλήρης ή μερική αφαίρεση της μήτρας – εφαρμόζεται σε περιπτώσεις έντονης αιμορραγίας ή όταν τα ινομυώματα είναι πολλαπλά και μεγάλα.
- Λαπαροσκοπική ή ρομποτική αφαίρεση: ελάχιστα επεμβατικές μέθοδοι με γρήγορη ανάρρωση και λιγότερες επιπλοκές.
Ποιοι παράγοντες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης
Αν και δεν γνωρίζουμε την ακριβή αιτία που προκαλεί τα ινομυώματα, έχουν εντοπιστεί αρκετοί παράγοντες που σχετίζονται με αυξημένες πιθανότητες εμφάνισής τους.
Η κατανόηση αυτών των παραγόντων μπορεί να βοηθήσει στον έγκαιρο εντοπισμό και την πρόληψη επιπλοκών.
1. Ηλικία
Τα ινομυώματα εμφανίζονται συχνότερα σε γυναίκες ηλικίας 30 έως 50 ετών. Κατά την περίοδο πριν την εμμηνόπαυση, οι ορμονικές διακυμάνσεις μπορεί να συμβάλουν στην ανάπτυξή τους.
2. Ορμονικοί παράγοντες
Τα ινομυώματα συνδέονται στενά με την παρουσία οιστρογόνων και προγεστερόνης.
Υψηλά επίπεδα αυτών των ορμονών, φυσικά ή λόγω θεραπείας, ενδέχεται να επιταχύνουν την ανάπτυξη των ινομυωμάτων.
3. Κληρονομικότητα
Η γενετική προδιάθεση παίζει σημαντικό ρόλο.
Αν η μητέρα ή η αδελφή έχει εμφανίσει ινομυώματα, οι πιθανότητες εμφάνισής τους αυξάνονται σημαντικά.
4. Παχυσαρκία
Ο λιπώδης ιστός συμβάλλει στην παραγωγή οιστρογόνων, επομένως οι υπέρβαρες και παχύσαρκες γυναίκες διατρέχουν 2-3 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο.
5. Έλλειψη κυήσεων
Η μη τεκνοποίηση μέχρι τα 30–35 έτη έχει συσχετιστεί με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ινομυωμάτων, αν και τα ακριβή αίτια παραμένουν υπό μελέτη.
Ινομυώματα και Εγκυμοσύνη
Η παρουσία ινομυωμάτων δεν αποκλείει την εγκυμοσύνη, αλλά μπορεί να επηρεάσει τη διαδικασία σύλληψης ή να δημιουργήσει προκλήσεις κατά την κύηση και τον τοκετό.
Αυτό εξαρτάται κυρίως από το μέγεθος, τη θέση και τον αριθμό τους.
Στις περιπτώσεις όπου τα ινομυώματα αλλοιώνουν την ανατομία της μήτρας —ιδίως αν βρίσκονται εντός της κοιλότητας— μπορεί να δυσκολέψουν την εμφύτευση του εμβρύου ή να μειώσουν τις πιθανότητες επιτυχούς κύησης.
Επιπλέον, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος αποβολής, πρόωρου τοκετού, ή ακόμα και ανωμαλιών στη θέση του εμβρύου.
Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί και αποκόλληση του πλακούντα λόγω μειωμένης αιμάτωσης.
Όταν πλησιάζει η ώρα του τοκετού, η ύπαρξη ινομυωμάτων ενδέχεται να καθορίσει τη μέθοδο που θα επιλεγεί.
Αν το ινομύωμα βρίσκεται σε σημείο που εμποδίζει τη φυσιολογική έξοδο του μωρού, είναι πιθανό να προταθεί καισαρική τομή.
Αντίθετα, όταν δεν υπάρχουν τέτοιες ενδείξεις, ο φυσιολογικός τοκετός μπορεί να πραγματοποιηθεί χωρίς προβλήματα.
Για τις γυναίκες που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν και έχουν διαγνωστεί με ινομυώματα, είναι σημαντικό να απευθυνθούν σε γιατρό με εμπειρία στη γονιμότητα.
Αν τα ινομυώματα επηρεάζουν τη λειτουργικότητα της μήτρας, μπορεί να προταθεί χειρουργική αφαίρεσή τους.
Σε κάθε περίπτωση, η τακτική παρακολούθηση με γυναικολογικό υπερηχογράφημα αποτελεί σημαντικό μέρος της προγεννητικής φροντίδας, ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή εξέλιξη της κύησης.
Συχνές ερωτήσεις
1. Πρέπει να αφαιρούνται όλα τα ινομυώματα;
Όχι απαραίτητα. Η απόφαση για αφαίρεση εξαρτάται από το μέγεθος, τη θέση, την παρουσία συμπτωμάτων και την αναπαραγωγική επιθυμία της γυναίκας. Σε πολλές περιπτώσεις, τα ινομυώματα παρακολουθούνται χωρίς άμεση παρέμβαση.
2. Μπορεί ένα ινομύωμα να εξελιχθεί σε καρκίνο;
Η πιθανότητα αυτή είναι εξαιρετικά χαμηλή. Τα ινομυώματα είναι κατά βάση καλοήθεις σχηματισμοί και η κακοήθης μετατροπή τους είναι πολύ σπάνια (λιγότερο από 1%).
3. Επηρεάζουν τη γονιμότητα;
Σε κάποιες περιπτώσεις, ιδιαίτερα όταν τα ινομυώματα αλλοιώνουν την κοιλότητα της μήτρας, μπορεί να δυσκολεύουν τη σύλληψη ή να αυξάνουν τον κίνδυνο καθ ΄έξιν αποβολών. Η σωστή αξιολόγηση από ειδικό είναι κρίσιμη.
4. Εξαφανίζονται τα ινομυώματα μετά την εμμηνόπαυση;
Συχνά, μετά την εμμηνόπαυση, λόγω της πτώσης των ορμονών, τα ινομυώματα συρρικνώνονται ή παύουν να προκαλούν ενοχλήσεις. Ωστόσο, απαιτείται παρακολούθηση, ειδικά αν παρατηρηθεί αύξηση μεγέθους.
5. Υπάρχουν φυσικοί τρόποι αντιμετώπισης;
Αν και δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την ιατρική θεραπεία, ορισμένες αλλαγές στον τρόπο ζωής —όπως ισορροπημένη διατροφή και διαχείριση του σωματικού βάρους— μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση των συμπτωμάτων ή να επιβραδύνουν την εξέλιξη.
