Κονδυλώματα – Όσα θέλεις να γνωρίζεις

Πώς μεταδίδονται τα κονδυλώματα

Τα κονδυλώματα μεταδίδονται κυρίως μέσω της σεξουαλικής επαφής, όμως η μετάδοση μπορεί να συμβεί και χωρίς πλήρη διείσδυση ή εμφανή συμπτώματα. 

Αυτό σημαίνει πως ακόμη και όταν δεν είναι ορατές βλάβες, ο ιός μπορεί να μεταδοθεί.

1. Σεξουαλική επαφή (κολπική, πρωκτική, στοματική)

Η πιο συχνή οδός μετάδοσης είναι η σεξουαλική επαφή κάθε είδους. 

Ο HPV μεταδίδεται μέσα από μικροσκοπικές εκδορές ή επαφή με τις βλεννογόνες επιφάνειες. 

Η χρήση προφυλακτικού μειώνει τον κίνδυνο, αλλά δεν τον εξαλείφει εντελώς, καθώς δεν καλύπτει όλα τα σημεία επαφής.

2. Επαφή δέρμα με δέρμα

Η απλή επαφή με μολυσμένη περιοχή, ακόμα και χωρίς διείσδυση, μπορεί να είναι αρκετή για να μεταδοθεί ο ιός. 

Αυτό σημαίνει πως μπορεί να υπάρξει μετάδοση και μέσα από επαφή με τα εξωτερικά γεννητικά όργανα ή την περιπρωκτική περιοχή.

3. Μετάδοση χωρίς ορατά συμπτώματα

Ένας άνθρωπος μπορεί να είναι φορέας του HPV και να μην παρουσιάζει ορατά σημάδια, όπως κονδυλώματα. 

Παρ’ όλα αυτά, μπορεί να μεταδώσει τον ιό εν αγνοία του. Ο ιός μπορεί να παραμείνει σε λανθάνουσα κατάσταση για μήνες ή και χρόνια.

4. Ενδεχόμενη μετάδοση από αντικείμενα

Αν και σπάνια, έχουν αναφερθεί περιπτώσεις ενδεχόμενης μετάδοσης μέσω μολυσμένων αντικειμένων, όπως πετσέτες ή εσώρουχα. 

Ο HPV δεν επιβιώνει εύκολα εκτός σώματος, αλλά σε ειδικές συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας υπάρχει θεωρητικά αυτή η πιθανότητα.

Η σωστή ενημέρωση και οι προληπτικοί έλεγχοι —όπως το τεστ Παπανικολάου και η κολποσκόπηση— είναι τα πιο ισχυρά «όπλα» για να εντοπιστεί η λοίμωξη εγκαίρως και να αποφευχθούν επιπλοκές.

Πώς αναγνωρίζονται τα κονδυλώματα

Τα κονδυλώματα είναι μικρές δερματικές βλάβες που συνήθως έχουν την υφή μικρών «θηλωμάτων» — μοιάζουν δηλαδή με μικρά εξογκώματα ή «κρεατοελιές». 

Το σχήμα τους μπορεί να είναι επίπεδο ή ανώμαλο (σαν «κουνουπίδι») και το χρώμα τους ποικίλει από ροζ ή λευκό μέχρι καφέ, ανάλογα με το δέρμα.

Τα μεγέθη διαφέρουν: από σχεδόν αόρατα σημάδια, μέχρι μεγαλύτερες αλλοιώσεις, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις καθυστερημένης διάγνωσης ή εξασθενημένου ανοσοποιητικού συστήματος.

Πού εμφανίζονται πιο συχνά;

Τα κονδυλώματα HPV εμφανίζονται συχνότερα:

• Στα γεννητικά όργανα (αιδοίο, κόλπος, τράχηλος μήτρας στις γυναίκες, πέος και όσχεο στους άνδρες).

• Στον πρωκτό και την περιπρωκτική περιοχή.

• Στην ουρήθρα.

• Στη στοματική κοιλότητα ή στο λαιμό, κυρίως μέσω στοματικής επαφής με μολυσμένο άτομο.

Στις γυναίκες, η κολποσκόπηση είναι απαραίτητη για την αναγνώριση μη ορατών κονδυλωμάτων στον τράχηλο της μήτρας ή τον κόλπο.

Πότε εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα;

Η εκδήλωση των κονδυλωμάτων μπορεί να γίνει από 1 μήνα έως και 1 έτος μετά τη μόλυνση με τον HPV. 

Σε πολλές περιπτώσεις, τα συμπτώματα μπορεί να μην εμφανιστούν καθόλου, γι’ αυτό και η λοίμωξη περνά απαρατήρητη. 

Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν μπορεί να μεταδοθεί.

Όταν εμφανιστούν, τα πιο συχνά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Μικρές βλάβες (μεμονωμένες ή σε ομάδες).

• Ελαφρύ κνησμό ή αίσθημα καύσου.

• Σπανίως, αιμορραγία κατά την επαφή ή ενόχληση στην περιοχή.

Διάγνωση και έλεγχος

Η πρώτη διάγνωση γίνεται με κλινική εξέταση από τον γυναικολόγο ή τον ουρολόγο/δερματολόγο. 

Ανάλογα με την περιοχή, μπορεί να γίνει:

• Γυμνό μάτι (αν είναι εξωτερικά).

• Με χρήση μεγεθυντικού φακού ή ειδικού φωτισμού.

• Μέσω κολποσκόπησης για τις γυναίκες.

• Ή ουρηθροσκόπησης/πρωκτοσκόπησης, όπου απαιτείται.

Σε αυτή τη φάση μπορεί να ζητηθεί και περαιτέρω έλεγχος, ειδικά αν υπάρχουν υπόνοιες για μη ορατές αλλοιώσεις.

Τεστ Παπ & HPV DNA test

Το τεστ Παπανικολάου αποτελεί βασική μέθοδο ανίχνευσης προκαρκινικών αλλοιώσεων που σχετίζονται με τον HPV. 

Είναι απαραίτητο στον ετήσιο γυναικολογικό έλεγχο.

Για ακόμα μεγαλύτερη ακρίβεια, συνιστάται η διενέργεια του HPV DNA test, το οποίο εντοπίζει αν υπάρχει HPV λοίμωξη και καθορίζει το στέλεχος του ιού (υψηλού ή χαμηλού κινδύνου).

Γιατί είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση;

Η έγκαιρη διάγνωση βοηθά:

• Να αντιμετωπιστούν οι βλάβες πριν επεκταθούν.

• Να προληφθούν οι υποτροπές (τα κονδυλώματα έχουν υψηλά ποσοστά επανεμφάνισης).

• Να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης σε σεξουαλικούς συντρόφους.

• Και κυρίως, να προληφθούν πιο σοβαρές αλλοιώσεις, όπως αυτές που σχετίζονται με καρκίνο του τραχήλου, του πρωκτού ή του στοματοφάρυγγα.

Η συστηματική πρόληψη και ο γυναικολογικός έλεγχος είναι καθοριστικοί στην έγκαιρη παρέμβαση.

Θεραπεία και Αντιμετώπιση

Η αντιμετώπιση των κονδυλωμάτων εξαρτάται από το μέγεθος, τη θέση και την έκτασή τους. 

Αν και η θεραπεία μπορεί να αφαιρέσει τις ορατές βλάβες, δεν εξαλείφει τον HPV ιό από τον οργανισμό. 

Γι’ αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζεις τι να περιμένεις και γιατί η παρακολούθηση είναι τόσο κρίσιμη.

1. Τοπικές θεραπείες

Σε μικρές και περιορισμένες βλάβες, ο γιατρός μπορεί να προτείνει φαρμακευτική αγωγή για τοπική εφαρμογή, όπως:

• Κρέμες ή διαλύματα με δραστικές ουσίες όπως η ποδοφυλλοτοξίνη ή η ιμικουιμόδη.

• Τριχλωροοξικό οξύ, το οποίο εφαρμόζεται σε μικρά κονδυλώματα από τον γιατρό στο ιατρείο.

Αυτές οι θεραπείες απαιτούν επιμονή, καθοδήγηση από ειδικό και τακτική αξιολόγηση της ανταπόκρισης.

2. Επεμβατικές μέθοδοι

Για πιο εκτεταμένες βλάβες ή σε περιπτώσεις υποτροπής, ενδείκνυνται θεραπείες όπως:

• Κρυοθεραπεία: καυτηριασμός των βλαβών με υγρό άζωτο.

• Laser CO2: εξάχνωση των αλλοιώσεων με μεγάλη ακρίβεια.

• Διαθερμοπηξία ή χειρουργική αφαίρεση, όταν τα κονδυλώματα είναι εκτεταμένα ή επιμένουν.

Όλες οι παραπάνω μέθοδοι πρέπει να εφαρμόζονται από ειδικό ιατρό, όπως γυναικολόγο ή δερματολόγο, και ενδέχεται να χρειαστούν επαναλήψεις.

3. Δεν σημαίνει εξάλειψη του ιού

Ακόμα κι αν αφαιρεθούν όλα τα κονδυλώματα, ο HPV μπορεί να παραμένει σε λανθάνουσα μορφή στον οργανισμό. 

Αυτό σημαίνει ότι:

• Υπάρχει κίνδυνος υποτροπής.

• Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί ακόμα και χωρίς ορατά σημάδια.

• Η θεραπεία στοχεύει στη διαχείριση της λοίμωξης, όχι στην οριστική εξάλειψή της.

4. Η σημασία της τακτικής παρακολούθησης

Η τακτική γυναικολογική ή ουρολογική παρακολούθηση είναι απαραίτητη μετά τη θεραπεία για να:

• Εντοπιστούν τυχόν νέες βλάβες.

• Γίνει σωστή πρόληψη πιο σοβαρών επιπλοκών.

• Διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα της θεραπείας.

Πρόληψη Κονδυλωμάτων

Η πρόληψη είναι το ισχυρότερο “όπλο” που έχουμε στη διάθεσή μας ενάντια στον HPV και τα κονδυλώματα. 

Περιλαμβάνει έναν συνδυασμό εμβολιασμού, προστατευμένων επαφών και τακτικού ελέγχου.

1. Εμβόλιο HPV

Το εμβόλιο για τον HPV έχει σχεδιαστεί για να προστατεύει από ορισμένα από τα πιο επιβλαβή στελέχη του ιού. 

Συγκεκριμένα, περιλαμβάνει κάλυψη για τους τύπους 6 και 11, που σχετίζονται με την εμφάνιση κονδυλωμάτων, αλλά και τους τύπους 16 και 18, που θεωρούνται υπεύθυνοι για προκαρκινικές αλλοιώσεις και καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Η χορήγησή του προτείνεται σε αγόρια και κορίτσια ηλικίας 11-12 ετών, ιδανικά πριν ξεκινήσουν σεξουαλικές επαφές, ώστε να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή προστασία.

Ωστόσο, παραμένει ωφέλιμο και για ενήλικες έως περίπου 45 ετών, ακόμη κι αν έχουν εκτεθεί στον ιό, καθώς μπορεί να τους προστατεύσει από άλλα στελέχη του HPV στα οποία δεν έχουν ήδη μολυνθεί.

Παρ όλα αυτά δεν αντικαθιστά την ανάγκη για τακτικό γυναικολογικό έλεγχο.

2. Προφυλακτικό

Η χρήση προφυλακτικού μειώνει σημαντικά την πιθανότητα μετάδοσης του HPV, αλλά:

• Δεν καλύπτει ολόκληρη την περιοχή των γεννητικών οργάνων.

• Δεν εξασφαλίζει 100% προστασία, ειδικά αν υπάρχουν βλάβες σε ακάλυπτα σημεία.

Παρόλα αυτά, η συνεπής χρήση του είναι απαραίτητη για την πρόληψη όχι μόνο του HPV, αλλά και άλλων ΣΜΝ.

3. Σταθερές σχέσεις & ειλικρινής επικοινωνία

Η ανοιχτή επικοινωνία με τον/τη σύντροφό σου και η σταθερότητα στη σεξουαλική ζωή μειώνουν τον αριθμό των εκθέσεων στον ιό. 

Το να μοιράζεσαι την πληροφορία για ένα θετικό αποτέλεσμα σε HPV test δεν είναι ταμπού — είναι υπεύθυνη στάση.

4. Τακτικός γυναικολογικός ή ουρολογικός έλεγχος

Η πρόληψη βασίζεται στη συστηματική παρακολούθηση, ακόμα κι αν δεν υπάρχουν συμπτώματα. 

Το ετήσιο τεστ Παπανικολάου, ο κολπικός υπέρηχος και ο γυναικολογικός έλεγχος είναι κομμάτια μιας πλήρους εικόνας για την αναπαραγωγική σου υγεία.

Συχνές Ερωτήσεις

1. Είναι επικίνδυνα τα κονδυλώματα;

Τα ίδια τα κονδυλώματα είναι καλοήθεις βλάβες και δεν προκαλούν σοβαρά προβλήματα από μόνα τους. 

Ωστόσο, η παρουσία τους δηλώνει μόλυνση από τον ιό HPV, ο οποίος περιλαμβάνει και στελέχη υψηλού κινδύνου που σχετίζονται με την ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του πρωκτού και άλλων περιοχών.

Για το λόγο αυτό, είναι απαραίτητος ο συστηματικός γυναικολογικός έλεγχος και ο εμβολιασμός, όπου ενδείκνυται.

2. Μπορούν να υποτροπιάσουν;

Ναι, η υποτροπή είναι συχνή μετά από θεραπεία, επειδή ο HPV μπορεί να παραμένει σε λανθάνουσα μορφή στον οργανισμό.

• Οι υποτροπές δεν σημαίνουν ότι η θεραπεία απέτυχε, αλλά ότι το ανοσοποιητικό σύστημα δεν κατάφερε να ελέγξει τον ιό πλήρως.

• Η τακτική παρακολούθηση από γυναικολόγο ή ουρολόγο είναι απαραίτητη για να εντοπίζονται άμεσα νέες βλάβες και να αντιμετωπίζονται έγκαιρα.

3. Πόσο καιρό μένει ο HPV στον οργανισμό;

Ο HPV μπορεί να παραμείνει για μήνες ή και χρόνια, ανάλογα με:

• Την άμυνα του οργανισμού.

• Την ηλικία και τη γενική υγεία.

• Τον τύπο του στελέχους που έχεις μολυνθεί.

Σε πολλούς ανθρώπους, ο οργανισμός καταφέρνει να αποβάλλει τον ιό μέσα σε 1-2 χρόνια, χωρίς να εμφανιστούν συμπτώματα. 

Σε άλλους, μπορεί να παραμείνει σε λανθάνουσα μορφή, οδηγώντας σε υποτροπές ή άλλες αλλοιώσεις στο μέλλον.

4. Μπορώ να τα μεταδώσω χωρίς να το ξέρω;

Δυστυχώς ναι. Η μετάδοση του HPV είναι δυνατή ακόμα και όταν δεν υπάρχουν ορατά κονδυλώματα ή συμπτώματα. Γι’ αυτό:

• Είναι σημαντικό να χρησιμοποιείς προφυλακτικό σε κάθε σεξουαλική επαφή, ακόμα κι αν αισθάνεσαι υγιής.

• Πραγματοποίησε προληπτικούς ελέγχους και ενημέρωσε τον/τη σύντροφό σου αν διαγνωστείς με HPV.

Η σωστή πληροφόρηση και η ειλικρίνεια στη σχέση είναι το «κλειδί» για την πρόληψη της μετάδοσης.

5. Τι ισχύει στην εγκυμοσύνη;

Η μόλυνση με HPV δεν επηρεάζει άμεσα το έμβρυο στις περισσότερες περιπτώσεις. 

Παρόλα αυτά:

• Αν υπάρχουν ενεργά κονδυλώματα στον τοκετό, ο γιατρός μπορεί να συστήσει καισαρική, ώστε να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης στο μωρό.

Ορισμένες θεραπείες, όπως οι φαρμακευτικές κρέμες, αντενδείκνυνται στην κύηση, οπότε απαιτείται εξατομικευμένη αντιμετώπιση.